Du xuân xem "Đánh gậy"

Trò chơi dân gian độc đáo có từ thời phong kiến nhằm giáo dục mọi người phải đồng tâm giữ lấy làng mỗi khi có kẻ thù muốn xâm hại. Cho đến nay, trò chơi này ở thôn Vũ Hạ (xã An Vũ huyện Quỳnh Phụ tỉnh Thái Bình) vẫn được gìn giữ, lưu truyền qua các thế hệ.

Trò chơi dân gian độc đáo có từ thời phong kiến nhằm giáo dục mọi người phải đồng tâm giữ lấy làng mỗi khi có kẻ thù muốn xâm hại. Cho đến nay, trò chơi này ở thôn Vũ Hạ (xã An Vũ huyện Quỳnh Phụ tỉnh Thái Bình) vẫn được gìn giữ, lưu truyền qua các thế hệ.

Thi đấu Đánh gậy ở hội đền Vũ Hạ

Tương truyền lại, trên mảnh đất làng Mụa, thuộc Hương A Cảo phủ Long Hưng (nay là thôn Vũ Hạ, xã An Vũ, huyện Quỳnh Phụ) là nơi dừng chân của Hưng Đạo Đại Vương để chuẩn bị cho việc kháng chiến chống quân Nguyên Mông, nên có câu: “Tập trận rèn quân nơi ấp Mụa” (tức Vũ Hạ).

Nhân dân trong vùng đã cùng tham gia đóng thuyền, tập trận, học võ và gia nhập binh sỹ sau đó cùng ngài hành quân ra Bạch Đằng đánh giặc. Trò chơi “Đánh gậy” được biểu diễn, thi đấu trong các lễ hội của người dân trong vùng này cũng bắt nguồn từ đó. Các cụ cao niên trong làng còn kể lại rằng; vào những năm đầu thập kỷ 20 của thế kỷ trước, lúc đó có một trận cướp rất lớn, bọn cướp đã tràn vào làng uy hiếp, trộm cắp của cải của làng mang đi. Bất bình trước sự hoành hành của bọn cướp, dân làng đã tập hợp mọi người nhất tề cùng đứng lên đánh đuổi bọn cướp. Đến nay, dân làng vẫn còn truyền tụng nhau câu vè:

Từ đó đến nay cứ mỗi khi làng mở hội thì “Đánh gậy” là một trò chơi không thể thiếu được. Gậy bằng thân cây tre và có hai loại gậy dùng để thi đấu, đó là gậy 3 (3 thước = 1,2m), gậy 7 (7 thước = 2,8m). Thể thức thi đấu từng cặp một, bắt đầu vào thi đấu hai đối phương đều phải “Bái mạng” (múa gậy) để biểu diễn (thường đi chéo chân, tiến lên 1,2 bước thì lùi 1 bước, hai tay dùng gậy xoay tròn trên đầu rồi hạ xuống hai bên sườn xoay tiếp). Hai đối phương cùng đi song song với nhau rồi tẽ ra làm hai hướng quay đầu chào nhau một lần nữa. Khi vào thi đấu thì dùng gậy 3 trước, gậy 7 sau (vào 3, ra 7), trong khi thi đấu cấm 2 bên không được dùng gậy xọc vào người đối phương, hay cầm gậy đánh bổ thượng, nếu ai để gậy chạm vào người, hoặc rơi gậy xuống đất là thua trận.

Ngày xưa, các đội tham gia thi đấu của dân làng thường phân chia ra từng; phe, giáp, khu đông – khu tây, đằng trong – đằng ngoài, các cặp vào thi đấu cũng được sắp xếp theo; chiều cao, cân nặng của từng người để tương xứng với nhau. Người vào thi đấu đều đầu chít khăn đỏ, dùng thắp lưng đỏ, mỗi khi hai bên “bái mạng” xong là tiếng trống, tiếng mõ, tiếng chiêng lại vang lên thúc dục dồn giã để cổ vũ tinh thần thi đấu cho các cặp.

Hiện nay, mỗi khi làng mở hội thường có đến ba thế hệ cả nam và nữ đều hào hứng tham gia thi đấu (cao tuổi, trung niên, thanh niên). Cụ Đỗ Lộng (85 tuổi), một “cây gậy vàng” của làng bật mí: “Khi đánh một tay phải cầm chắc gốc gậy, tay còn lại ngửa bàn tay lên đỡ lấy thân gậy thì các đường đánh mới uyển chuyển. Muốn thắng đối phương phải dùng lối đánh rối, để lừa đối thủ...”.

Thủa xưa, người dân làng Vũ Hạ cứ mỗi khi chưa vào vụ cấy, các thửa ruộng ngoài đồng còn chưa cày lật ải, là nơi lý tưởng để cho các đôi già, trẻ, gái, giai ra tập luyện trò chơi đánh gậy. Bà Nguyễn Thị Bắc (61 tuổi) cho hay; từ khi còn nhỏ chị em bà đã được ông cha truyền giậy cho trò chơi này, cứ mỗi khi trong vùng mở hội là gia đình bà có đến 3 thế hệ đăng kí tham gia. Anh Nguyễn Văn Cường (38 tuổi) thổ lộ: “Ngay từ khi còn bé, mỗi khi ra đình xem các cụ đánh gậy tôi đã cảm thấy rất thích thú. Đến nay, trách nhiệm của chúng tôi là phải cố gắng giữ gìn lấy tinh thần thượng võ của ông cha để lại...”.

Cứ mỗi dịp Tết đến, xuân về các cụ trong làng Vũ Hạ lại rủ nhau đi tìm chặt lấy những cây tre ưng ý, mang về đẽo gọt nhẵn nhụi rồi đem sơn son để chờ ngày khai hội đình làng. Ông Trần Thế Vinh ,trưởng Ban văn hóa xã  An Vũ, Quỳnh Phụ, Thái Bình tấm tắc: “Trò chơi Đánh gậy của làng Vũ Hạ đã giáo dục tinh thần đoàn kết tình làng nghĩa xóm của người dân quê tôi, dù có đi làm ăn nơi đâu cũng thắm thiết lắm đó anh ạ...”

(theo http://thaibinhtourism.com)